Son kırk yılın üretilen miktar açısından en önemli gelişimini gösteren mikroalaşımlı çelikler, öncelikle yapı çeliklerinin dayanım kapasitelerinin yetersizliği nedeniyle geliştirilmiştir. Mikroalaşımlı çeliklerin, yüksek akma mukavemetlerinden dolayı ağırlıkları büyük ölçüde azaltılmıştır. Mikroalaşımlama terimi, çok düşük oranlarda Nb, V, ve Ti ilavesi anlamına gelir. Bu elementlerin ilave edilmesiyle, kısmen tane küçültme sertleşmesi ve karbürler, nitrürler veya karbonitrürler gibi partiküllerin oluşması sonucu çökeltme sertleşmesi meydana gelir. Genelde mikroalaşımlama, çok düşük karbon içeren çeliklerden hemen hemen ötektoid kompozisyonlu çeliklere kadar yapılır.
Mikroalaşimli çelikler ayni anda degişik sertleştirme mekanizmalarinin ve uygun termomekanik işlemlerin uygulanmasi ile yüksek dayanim, yüksek tokluk, düşük sicaklikta gevrek kirilma emniyeti, mükemmel kaynaklanabilirlik ve korozyona dayanim gibi degişik, çok iyi özelliklere sahip bir malzeme grubudur. Yassi ve dövme mamuller şeklinde üretilirler. Uygulama yogun olarak yassi mamullerde (gaz ve petrol boru hatlari, off-shore konstrüksiyonlar ) gerçekleşir. Son yillarda otomotiv endüstrisine yönelik dövme mamullerin üretiminde de bir gelişme vardir. Bugün, bu çelikler, kontrollü haddelenmiş plakalar, levhalar, profiller, dövme ürünleri olan çubuk ve barlarda kullanilmaktadir.
Modern yapı çelikleri diye de anılan çelikler genellikle yalın karbonlu çeliklere oranla daha yüksek dayanımlı çeliklerdir. Bunlar göreceli yüksek dayanımlarından ötürü "Yüksek Dayanımlı Düşük Alaşımlı " ya da YDDA çelikleri olarak bilinirler .
Bu tür yapı çelikleri İngilizce kaynaklarda HSLA çelikleri (High Strengths Low Alloy Steels ) ya da Fine Grained Structual Steels olarak, Almanca kaynaklarda ise Feinkornbaustaehle olarak belirtilmektedir .
YDDA çeliklerinde alaşim elementi toplami genellikle %2 degerini aşmaz. Çogunda ise, mangan katilimlari dişinda, bu deger %0.1-0.2 arasindadir.
Geçmişte kullanilan çeliklerin yüksek karbon miktarli olmalari, kaynakla birleştirilmelerinde sorun dogmasina yol açmiştir. Bundan dolayi mikro düzeyde alaşimlama yapilarak ve kontrollü haddeleme işlemiyle, kaynak edilebilme kabiliyetli, yüksek dayanimli çelikler geliştirilmiştir.
Çelikten yapılan basınçlı kap, küresel tank, eşanjör, köprü, nükleer enerji tesislerinde inbisat deposu gibi büyük konstrüksiyonlarda ince taneli çelikler, her geçen gün artan oranda kullanılmaktadır. Yüksek dayanımlı ince taneli çelikler, genellikle düşük karbonlu mikroalaşımlı çelik olarak üretilirler, normal tavlı ya da ıslah edilmiş halde kullanılırlar ve bunların en düşük akma sınırı 255 ile 500 MPa arasındadır.
Mikroalaşimli çelikler genelde -100°C ’den 300°C ’ye kadar geniş bir sicaklik araliginda kullanilirlar. Yüksek kirilma emniyetinin ve kötü şartlar altinda bile güvenilir kaynaklanmanin arzulandigi yerlerde klasik yapi çeliklerinden çok üstün olmalari tercih nedenidir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder