ÇÖZELTİ MADENCİLİĞİNİN KONUSU

      Çözelti Madenciliği çeşitli şekillerde tanımlanır. Genel olarak maddelerin Liçing ve çözeltiden kazanılması uygulamaları olarak tanımlanabilir. Asıl ilgi alanı mineraller, salamuralar ve diğer doğal çözeltilerdir. Ancak, bu maddeler için geliştirilen teori ve uygulamalar sonucu çevreye bırakılan artıklar da ilgi alanındadır. Bazı mineraller suda kolay çözünürler ve derişik çözeltiler oluştururlar. Çözeltilerinden bu minerallerin elementlerini kazanmak çözelti madenciliğinin ilk uygulamasını oluşturur. Katı bileşiklerin liçing yoluyla yani bir çözücü ile katı maddenin içine yayınması sonucu çözündürme çözelti madenciliğinin önemini göstermektedir. Örnek olarak çeşitli minerallerin asidik veya bazik çözücülerle, oksitleyici veya indirgeyici, reaksiyonlar sonucu çözünmeleridir.

Çözelti madenciliği jeloji, kimya, hidroloji, ekstraktif metalurji, maden mühendisliği, proses mühendisliği ve ekonomi içeren çok disiplinli bir alandır. Çözelti madenciliği projelerinde önemli parametreler şunlardır:

· Liçing kimyası

· Kayaç (gang mineralleri) kimyası

· Çözelti akışı (cevher kütlesinde)

· Cevher kütlesinde hava akışı (bu perkolasyon liçing’de önemli)

· Cevher kütlesi içinde akış için uygun açık boşluk hacmi

· Cevher (kayaç) geçirgenliği

· Kimyasal difüzyonla çözücünün boşluklara taşınması

· Metal/mineral kazanım teknolojisi ve uygulamaları ile bunların liçingde önemi

· Çevresel kirlenme

· Çözelti kaybı

· Çözelti kimyası ve buharlaştırma

Günümüzde su ticari yatırım anlamında tek çözücüdür. Bir başka ifadeyle çözelti madenciliği eldeğmemiş yada yatağında (in-situ ) cevherlerden minerallerin yerinde kazanılmasıdır. Cevher kütlesinin etrafından cevherin kısmen liçi hafif insitu çözelti madenciliği olarakta bilinir. Geleneksel madencilik yöntemleriyle cevherin kazanılması ve herhangi bir yüzeye yığılmasıyla yapılan işleme (heap liçing ) yığın liçing denir. Maden artıklarının yerinde liçingi Dump liçing olup çözelti madenciliğinin en önemli uygulamalarıdır.

Kazanma (Ekstraksiyon) işlemi (Liçing, çözeltilerin eldesi ve çözeltiden metal kazanımı) aşamalarını kapsar. Çözücü liçing işlemleriyle cevher-kayaçla temas oluşturulur. Çözünmüş metal veya mineraller kayaç veya cevherden ayrılır. Elde edilen çözeltiden metal ayrımı yapılır. Çeşitli yöntemler uygulanır. Ekstraksiyon ve ayrım işlemlerinde aşırı miktarda çözelti kullanılır. Liçing çözeltilerinin taşınmasında daha ekonomik olması nedeniyle yerçekimine göre akış veya pompalama kullanılır. Ekstraksiyon işlemleri sonucu elde edilen çözelti yüklü çözelti’dir. Ekstraksiyon işlemlerinden liçing işlemine dönen çözelti ise yüksüz (fakir) çözeltidir.

Çözelti madenciliğini sınırlayan en önemli faktör çözelti akışının sağlanıp sağlanamamasıdır. Yani yeterli geçirgenliktir.